کارنامه تجارت خارجی کشور طی فصل نخست ۱۴۰۴بررسی شد

بهار نامطلوب تجارت 

میزان صادرات کشور در ۲ ماهه نخست امسال ۴.۴ درصد افزایش یافت. با این‌‌‌ وجود، روند صعودی صادرات در خرداد ماه تداوم نیافت و به کاهش ۹.۳ درصدی وزن صادرات در ۳ ماهه نخست ۱۴۰۴ در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته منجر شد.

دلایل متعددی برای این روند کاهشی عنوان می‌شود. از جمله آنکه محدودیت در تامین انرژی صنایع از اردیبهشت ماه آغاز شد و در عمل تولید صادرات‌‌‌محور و فروش صنایع به بازارهای جهانی را متاثر ساخت.

در هفته پایانی خرداد ماه نیز شاهد حمله رژیم صهیونیستی به خاک ایران بودیم. البته قراردادهای صادراتی به‌طور معمول بلندمدت هستند و بنابراین، در سایه این تنش کنسل نشده‌‌‌اند.

لکن، چنانچه تغییری در برنامه صادراتی حاصل شود. آثار آن در ماه‌های پیش رو ازجمله تیر و مرداد نمایان خواهد‌‌‌شد.

درهمین‌‌‌حال باید تاکید کرد که تنش‌‌‌های ژئوپلتیک به نوسانات قابل توجه قیمت ارز در بازار آزاد منجر شده است. در شرایطی که بهای ارز در مرکز مبادله ارز و طلا. نوسان محدودی دارد؛ قیمت ارز در بازار آزاد از مرز ۱۰۰ هزار تومان فراتر رفت. این صعود قیمتی پایدار نبود و در ادامه شاهد بازگشت قیمت دلار به رنج ۸۰ هزار تومانی بودیم.

البته خرید و فروش دلار در این کانال نیز برای روزهای طولانی تداوم نیافت. آنچنان که این روزها شاهد صعود دوباره قیمت دلار به محدوده بیش از ۹۲هزار تومانی هستیم.

در چنین فضایی، امکان برنامه‌‌‌ریزی برای آینده از سوی تولیدکنندگان و صادرکنندگان در عمل سلب می‌شود. به‌‌‌علاوه آنکه صادرکننده ناچار به پیمان‌‌‌سپاری ارزی با قیمت بسیار پایینی است.

بنابراین، در این فضا بسیاری از تولیدکنندگان در سایه ابهامات موجود ناچارند از تصمیم‌گیری حتی برای آینده نزدیک نیز خودداری کنند و در نتیجه، این بلاتکلیفی ضربات جدی را به اقتصاد و کسب‌‌‌وکارها تحمیل می‌‌‌کند.

در ادامه باید تاکید کرد براساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران میزان واردات به کشور در فصل نخست ۱۴۰۴ برابر ۴.۳۵ درصد وزنی و ۱۱.۷ درصد ارزشی کاهش داشته است. درحالی‌‌‌که در ۲ ماه نخست امسال میزان ارزش واردات به کشور از منظر وزنی ۱.۱۶درصد بیشتر شده است.

با توجه به آنکه بخش بزرگی از واردات کشور به مواد اولیه تولید و محصولات واسطه‌‌‌ای اختصاص دارد. روند نزولی واردات در خرداد ماه نیز زنگ خطری است که حکایت از شرایط نامطلوب تولید و تجارت دارد.

افت چشمگیر وزن تجارت

در سه ماهه اول سال جاری مجموع مبادلات تجاری غیرنفتی ایران به ۴۳ میلیون و ۴۸۹ هزار تن و به ارزش ۲۴ میلیارد و ۶۸۴ میلیون دلار رسید. فرود عسگری معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک ایران با اعلام این خبر افزود: صادرات غیرنفتی ایران در سه ماهه نخست سال جاری به میزان ۳۴ میلیون و ۴۷۶ هزار تن و به ارزش ۱۱ میلیارد و ۶۵۵ میلیون دلار رسید.

این میزان کالاهای صادراتی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به لحاظ وزن ۹.۳درصد و از حیث ارزش ۱۴.۴درصد کاهش داشته است.

عسگری متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای صادراتی در این مدت را ۳۳۸دلار عنوان کرد. که این میزان ۵.۶ درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

به گفته وی در این مدت ۱۱ میلیون و ۱۳۳ هزار تن کالای پتروشیمی به ارزش ۴ میلیارد و ۶۸۴ میلیون دلار صادر شده است که به لحاظ وزن ۲۸.۷ درصد و از حیث ارزش ۲۴.۵ درصد کاهش نشان می‌دهد.

عسگری در خصوص اقلام عمده صادرات غیرنفتی در سه ماهه نخست سال ۱۴۰۴ اظهار کرد: ۵ قلم عمده صادرات غیرنفتی در این مدت به پروپان مایع‌‌‌شده با ۸۷۴ میلیون دلار، بوتان مایع‌‌‌شده ۶۱۱ میلیون دلار، متانول با ۵۷۶ میلیون دلار، قیر نفت ۵۷۴ میلیون دلار و گاز طبیعی ۴۵۶ میلیون دلار اختصاص داشته است.

به گفته وی، چین با ۳ میلیارد و ۵۱۱ میلیون دلار، عراق با یک میلیارد و ۹۰۵ میلیون دلار، امارات متحده عربی یک میلیارد و ۵۹۲ میلیون دلار، ترکیه ۹۳۷ میلیون دلار، افغانستان ۵۱۰میلیون دلار، عمان با ۴۳۷ میلیون دلار و پاکستان با ۴۲۰ میلیون دلار ۷ کشور عمده مقصد صادرات غیر‌‌‌نفتی کشورمان در سه ماهه نخست سال جاری بودند.

معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک ایران در خصوص میزان واردات در سه ماهه سال جاری نیز افزود: در این مدت ۹میلیون و ۱۳هزار تن کالا به ارزش ۱۳ میلیارد و ۲۹میلیون دلار وارد کشور شد‌‌‌ه است. که به لحاظ وزن ۴.۳۵درصد و به لحاظ ارزش ۱۱.۷۳ درصد کاهش داشته است.

متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای وارداتی ۱۴۴۶ دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷.۷ درصد کاهش نشان می‌دهد. به گفته وی اقلام عمده وارداتی در سه ماهه سال جاری شامل طلا به اشکال خام به ارزش ۹۶۵ میلیون دلار، ذرت دامی ۸۸۳ میلیون دلار، برنج ۵۰۰ میلیون دلار، روغن دانه آفتابگردان ۴۹۳ میلیون دلار و گوشی تلفن همراه ۳۷۲ میلیون دلار بوده است.

وی گفت: کشورهای عمده طرف واردات با ایران در سه ماهه سال ۱۴۰۴ شامل امارات متحده عربی با ۳ میلیارد و ۸۸۶ میلیون دلار، چین ۳ میلیارد و ۴۲۸ میلیون دلار، ترکیه یک میلیارد و ۹۸۶ میلیون دلار، هند ۵۱۴ میلیون دلار، آلمان ۴۵۴ میلیون دلار، فدراسیون روسیه ۳۵۴ میلیون دلار و هلند ۳۴۰میلیون دلار بوده‌اند.

خرداد ماه، آورده‌های دو ماه نخست را بر باد داد

صادرات غیر نفتی ایران در دو ماهه نخست سال جاری به میزان ۲۴ میلیون و ۶۲۲ هزار تن و به ارزش ۸ میلیارد و ۲۴۱میلیون دلار رسید. این میزان کالاهای صادراتی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به لحاظ وزن ۴.۴ درصد افزایش و از حیث ارزش ۱۱ صدم درصد کاهش داشته است.

متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای صادراتی در این مدت برابر ۳۳۵دلار است که این میزان ۴.۳ درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است. در این مدت ۵ میلیون و ۹۲۱ هزار تن کالا به ارزش ۸میلیارد و ۴۷۱میلیون دلار وارد کشور شده است. که به لحاظ وزن ۱.۱۶درصد افزایش و به لحاظ ارزش ۷.۸ درصد کاهش داشته است.

متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای وارداتی ۱۴۳۱ دلار بوده که نسبت. به مدت مشابه سال قبل ۹ درصد کاهش نشان می‌دهد. در مجموع، آنچنان که از این آمارها می‌توان متوجه شد، خرداد ماه دست‌‌‌کم به لحاظ وزن صادرات و واردات ماه مناسبی نبوده است. البته همانطور که در ابتدای این گزارش نیز مطرح شد. افت چشمگیر صادرات در ماه خرداد را نمی‌توان به ۱۲ روز جنگ گره زد و باید دلیل آن را در مواردی دیگر جست‌وجو کرد.

کلام آخر

ایران به عنوان یک اقتصاد در حال توسعه با توجه به منابع غنی معدنی و انرژی نیازمند تکیه بر تجارت بین‌الملل برای تنوع‌‌‌بخشی به اقتصاد خود و کسب درآمدهای ارزی است. حضور در زنجیره‌های ارزش جهانی به ارتقا سطح صادرات، کاهش آسیب‌‌‌پذیری در مقابل شوک‌‌‌های جهانی و همچنین توسعه صنایع داخلی منتهی خواهد‌‌‌شد. در این میان چالش‌‌‌هایی همچون تحریم، قرار گرفتن ایران در لیست سیاه اف‌‌‌ای‌‌‌تی‌‌‌اف. نوسانات نرخ ارز و محدودیت در دسترسی به طیف وسیعی از بازارها مانع بهره‌‌‌مندی اقتصاد ایران از مزیت‌‌‌های تجاری شده‌‌‌اند. علاوه بر تمام این موارد، در هفته‌های اخیر و با حمله اسرائیل به خاک ایران که به جنگی ۱۲ روزه منتهی شد، تنش‌‌‌های حاکم بر اقتصاد و تجارت کشور شدت گرفته است. بنابراین، در چنین فضایی ریسک جدی دیگری نیز فضای تجاری کشور را تهدید می‌‌‌کند.